مقدمه
در نظام مدیریت شهری، شهرداری به‌عنوان نهاد ناظر و مجری قانون، ساخت‌وسازهای شهری را از طریق ابزارهای مختلف حقوقی و اجرایی کنترل و هدایت می‌کند. یکی از مهم‌ترین این ابزارها، کمیسیون‌های تخصصی شهرداری هستند که هریک وظایف مشخص و جایگاه قانونی خاص خود را دارند. آشنایی با این کمیسیون‌ها، فرآیند ساخت و ساز را برای انبوه‌سازان و شرکت‌هایی نظیر گهرسازه ایلیا شفاف و بدون ریسک می‌سازد. در ادامه، کلیه کمیسیون‌های اصلی و فرعی شهرداری به همراه وظایف، مستندات قانونی و نکات حقوقی هر یک بررسی می‌شوند.
1. کمیسیون ماده 100 شهرداری (رسیدگی به تخلفات ساختمانی)
تعریف: کمیسیون ماده 100 برای رسیدگی به تخلفات ساختمانی تشکیل می‌شود، مانند: ساخت بدون پروانه، تجاوز به معابر عمومی، عدم رعایت ضوابط طرح تفصیلی، تراکم مازاد، افزایش طبقات، حذف پارکینگ و…
مستندات قانونی: ماده 100 قانون شهرداری‌ها آیین‌نامه‌های اجرایی مربوطه ترکیب اعضا: نماینده شهرداری نماینده وزارت کشور نماینده قوه قضائیه (دادگستری)
آرای صادره: جریمه نقدی تخریب الزام به اصلاح یا تطبیق
2. کمیسیون ماده 5 (تغییر کاربری و اصلاح طرح تفصیلی)
تعریف: این کمیسیون مسئول بررسی تغییرات در طرح تفصیلی شهری، کاربری اراضی، تراکم ساختمانی، ارتفاع ساختمان‌ها و دیگر مشخصات شهری است.
رکیب اعضا: استاندار (رئیس) شهردار مدیرکل راه و شهرسازی نماینده وزارت نیرو نماینده نظام مهندسی و سازمان محیط زیست
مستندات: ماده 5 قانون شورای عالی شهرسازی و معماری ایران طرح‌های جامع و تفصیلی مصوب
3. کمیسیون ماده 7 (درختان و فضای سبز) تعریف: وظیفه این کمیسیون رسیدگی به درخواست‌های قطع یا جابجایی درختان در محدوده شهری است.
مستندات قانونی: ماده 7 قانون حفظ و گسترش فضای سبز شهری
ترکیب اعضا: نماینده شهرداری نماینده شورای شهر کارشناس منابع طبیعی و محیط زیست
نکته: قطع هر درخت بدون رأی این کمیسیون، مشمول جریمه و مجازات است.
4. کمیسیون ماده 77 (رسیدگی به اختلافات مالی بین مؤدی و شهرداری)
تعریف: در این کمیسیون به اختلافات مالی و عوارضی بین مالک یا سازنده و شهرداری رسیدگی می‌شود.
مستند قانونی: ماده 77 قانون شهرداری‌ها
ترکیب اعضا: نمایندگان شورای اسلامی شهر کارشناس منتخب فرمانداری
کاربرد در پروژه‌های ساختمانی: رسیدگی به اعتراضات در خصوص عوارض پروانه ساخت، تغییر کاربری، تفکیک، تراکم و..
5. کمیسیون ماده 12 (اراضی ملی و مستثنیات)
تعریف: کمیسیونی وابسته به سازمان منابع طبیعی برای تعیین ملی یا مستثنی بودن اراضی.
کاربرد برای سازندگان: پیش از هرگونه اخذ مجوز ساخت در زمین‌های خارج از محدوده شهری یا اراضی بایر، لازم است رأی این کمیسیون دریافت شود.
مستند قانونی: ماده 12 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع
6. کمیسیون بند 20 ماده 55 شهرداری (فعالیت‌های مزاحم)
تعریف: این کمیسیون به تخلفات مربوط به فعالیت‌های مزاحم شهری می‌پردازد، مانند ایجاد مزاحمت‌های بهداشتی یا صنفی در محیط مسکونی.
مستند: بند 20 ماده 55 قانون شهرداری‌ها
ترکیب اعضا: نماینده بهداشت ،نماینده شهرداری، نیروی انتظامی (حسب مورد)
7. کمیسیون ممیزی املاک (ارزیابی املاک شهری)
وظایف: تعیین ارزش املاک، طبقه‌بندی کاربری املاک، مبنای اخذ عوارض و مالیات
مستندات: آیین‌نامه اجرایی ممیزی املاک، مصوبات شورای شهر
8. کمیسیون ماده 33 (بررسی اختلافات بین شهرداری و مالک در تفکیک)
کاربرد: در صورت بروز اختلاف بین مالک و شهرداری در فرآیند تفکیک یا افراز زمین‌ها، این کمیسیون وارد عمل می‌شود.
مستند: ماده 33 قانون ثبت املاک
9. کمیسیون‌های فنی-معماری (شورای فنی یا معماری منطقه‌ای)
وظایف: بررسی طرح‌های معماری پیشنهادی برای پروژه‌ها ،انطباق طرح با اصول شهرسازی و ضوابط منطقه‌ای، تأیید نهایی نقشه‌ها
ترکیب: معاون شهرسازی منطقه کارشناسان معماری و شهرسازی
10. کمیسیون ترافیک (بررسی تأثیر پروژه بر ترافیک شهری)
نقش: ارزیابی میزان اثرگذاری پروژه‌های مسکونی و تجاری بر حجم ترافیک منطقه و الزامات طراحی معابر یا پارکینگ.
مستندات: آیین‌نامه شورای ترافیک شهرها ،مقررات طرح جامع حمل‌ونقل شهری
جمع‌بندی و توصیه حقوقی برای سازندگان
شرکت‌های انبوه‌ساز نظیر گهرسازه ایلیا باید قبل از شروع هر پروژه ساختمانی، از وضعیت حقوقی ملک، کاربری زمین، طرح تفصیلی و وضعیت عوارض اطلاع کامل داشته باشند. اخذ مشاوره از متخصصین حقوقی و شهرسازی برای هماهنگی با کمیسیون‌های مربوطه، از بروز مشکلات حقوقی در طول پروژه جلوگیری می‌کند.
منابع و مستندات:
1. قانون شهرداری‌ها مصوب 1334 و اصلاحات بعدی
2. قانون شوراهای اسلامی و آیین‌نامه اجرایی
3. طرح‌های جامع و تفصیلی ابلاغ‌شده توسط شورای عالی شهرسازی
4. قوانین منابع طبیعی، میراث فرهنگی و محیط زیست
5. آرای وحدت رویه دیوان عدالت اداری در خصوص تخلفات ساختمانی
شرکت گهرسازه ایلیا با بهره‌گیری از دانش فنی و حقوقی در تمامی مراحل طراحی، اخذ مجوز، ساخت و فروش پروژه‌های مسکونی، ضمن رعایت قوانین شهری، خدمات مشاوره‌ای دقیق و تخصصی را در اختیار کارفرمایان و سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد.
